Naem begeleidt regelmatig brainstorms, workshops en andere interne trajecten voor naamontwikkeling bij organisaties. Een strak geplande optelsom van coaching, kennis en inspiratie brengt jullie in korte tijd samen naar een winnende naam. Dat bespaart veel kostbare tijd en een samen gedragen, sterke naam helpt om je doelen te verwezenlijken. Om in de stemming te komen, vind je in deze serie alvast een aantal tips en trucs. Spaar ze allemaal! Met vandaag twee stijlen die zijn gebaseerd op omkering: palindroom en ambigram.
Wat zijn het?
Palindroom en ambigram zijn spiegel- en omdraai-effecten. Met palindroom wordt meestal een woord, zin, letter- of cijferreeks bedoeld, die achterstevoren gelezen hetzelfde is. Het woord ‘lepel’ en de voornaam ‘Reinier’ zijn voorbeelden. Liefhebbers van woordspelletjes hebben ook allerlei omkeerbare zinnen bedacht. Red rum sir is murder en Leverde die kale dame op ’n poema de lakei de drevel laten zowel het taalplezier als de onbruikbaarheid ervan zien. Ook woorden of zinnen die achterstevoren iets anders opleveren, worden vaak palindromen genoemd. ‘Strook’ en ‘Nestor’, bijvoorbeeld.
Bij een ambigram gaat het om woorden of regels die door kalligrafie of grafische vormgeving om te draaien of spiegelbaar zijn. Vaak worden lettervormen daarvoor verbogen, maar dat hoeft niet. Woord als ‘nu’ en ‘dop’ zijn kant-en-klare omdraaibare ambigrammen. Meesters in het ontwerpen van ambigrammen zijn de Amerikanen John Langdon. en Scott Kim. De laatste geeft er in een Youtube-video een workshop over, met als opwarmopdracht het in schoolhandschrift schrijven van het woord ‘chump’.
Nut voor naamgeving
Bij professionele namen zie je palindromen en ambigrammen vooral bij afkortingen (‘AXA’, ‘SOS Kinderdorpen’, ‘SAS’, ‘VVV’) en die op palindromen uit de natuurlijke taal zijn gebaseerd (‘Otto’, ‘Sonos’, ‘Elle’). Door de klank- en letterherhalingen vallen ze op en zijn ze gemakkelijk te onthouden. Dat verklaart ook namen met palindroomgetallen, zoals de ‘Boeing 747’ en de ‘Peugeot 505’. Langere voorbeelden komen vaak gezocht over, zoals ‘Aiaia’ (‘Arm in Arm in Africa’). Ook voor organisaties die hun branche willen verstoren, is een omkering toepasselijk. Twee banken kwamen op dit idee: ‘Knab ‘(palindroom) en ‘bunq’ (ambigram).
Omkeerbare fantasienamen zijn vooral leuk voor kinderen, wat de gedachte zal zijn achter het betekenisloze snoepmerk ‘Maoam’ (in hoofdletters ook een ambigram). Wasmiddelmerk ‘Omo’ dankt zijn hoge bekendheid ongetwijfeld deels aan kleuters die blij ontdekken dat de naam in de spiegel hetzelfde is. Dan zijn er woorden die door toevoeging, verwisseling of mishandeling van een letter een palindroom of ambigram geven, zoals ‘Novon’, ‘Yggy’ en ‘hoyhoy’. Vrolijker wordt ik van minder gekunstelde namen zoals het oude automodel ‘Honda Civic’, biermerk ‘Regal Lager’ en de boektitel ‘Seveneves’ (Neal Stephenson). Legendarisch is het ambigramlogo voor New Man door Raymond Loewy.
Hoe verzin je palindromen en ambigrammen?
Van palindroomwoorden bestaan allerlei gemakelijk te vinden lijsten. Je kunt ze ook vinden met een digitale woordenlijst en een computerscript, vandaar dat die lijstjes bestaan. Omdat het aantal palindromen niet zo heel groot is, zal dat meestal tijdverspilling zijn. Praktischer is het om korte kernwoorden routinematig om te draaien. Schrijver Kees van Kooten dacht na over zijn leven en stuitte denk ik zo op het woord ‘nevel’. Met één verbindingsletter erbij kwam hij op zijn boektitel ‘Levensnevel’. Vergelijkbaar moet de websitenaam ‘Staalplaats’ zijn ontstaan. Het woord ‘staal’ is omgekeerd ‘laats’. Een ‘p’ ervoor en je bent er. Soms moet je juist een letter verwijderen. Als je nadenkt over een cocktailbar of pizzatent komt het woord ‘olive’ al snel op tafel. Omgedraaid is dat ‘evilo’ en dat brengt je op ‘Evil Olive’. Verschillende Amerikanse zaken heten zo.
Omkeerbare afkortingsnamen komen meestal spontaan of met een beetje puzzelen op tafel. De Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie heeft niet lang nagedacht over ‘NVVN’.
Voor ambigrammen is het zaak om de bal op de stip te leggen voor de ontwerper van het logo. Dat wil zeggen dat je zorgt dat de naam in gewone letters al bijna te spiegelen of om te draaien is. Je moet daarvoor dus in je hoofd hebben welke letters omgedraaid op elkaar lijken (p=d, b=q, W=M, etc.). Begin je met het woord ‘bank’, dan is de letterwissel ‘banq’ een kleine stap. Je ziet dan dat het woord bijna omkeerbaar is. ‘bunq’ is dan bijna niet te missen.’ Voor een betekenisvolle fantasienaam begin je met een basiswoord. Dit knip je eventueel iets bij en je plakt de omkering ervan hieraan vast.
Besteed tot slot niet te veel tijd aan deze naamstijlen; de kans op een topnaam is niet heel groot. En blijf niet doorpuzzelen, want het is niet erg wanneer een naam net geen palindroom is. ‘Toyota’ is er heel groot mee geworden.
Bel voor informatie over onze workshops en andere inhouse naamtrajecten met Christian Knaap, +31 (0)348 43 36 49
beeldcitaten: Elle (via Wikipedia), Hoyhoy, Knab, New Man (via Wikipedia), Sonos (via Wikipedia), Unilever (Omo)
